Lieve Anet,

Nu toch maar op de digitale manier. Omdat het sneller is (een loos argument voor iemand die juist het verlangzamen van de beelden de meningen en de bezigheden als haar taak ziet) – eh, ik dus. Hier een bericht van langzaam denken.

De laatste dagen beluister ik een hoorcollege over de Romantiek (home academy – het romantische bewustzijn – Maarten Doorman). Heel complex en ook heel relevant, want, je hebt het zeker gehoord. De romantische tijdsgeest wart nog steeds rond en de Moderne en al haar post-vormen zijn er gewoon een onderdeel van (misschien is het nu we ons afkeren van een verbeelding die de individuele expressie dient – nou, wij niet natuurlijk, maar de jonge kunstenaars veelal wel – langzaam aan een ander tijdperk).

Echo the now – in a period of transition, an in-between time. Ik kom erop, omdat de eerste zin van mijn notities, die ik gelukkig terug heb gevonden, luidt: Ineens zag ik wat verbeelding is! Naar aanleiding van je film of beter gezegd: door jouw film. En het heeft mijn onmiskenbaar romantische hart bemoedigt de verbeelding ruimte te geven. We verbeelden de ervaring – en ergens, maar heel perifeer raken we de werkelijkheid. Ik voelde me bemoedigd dat verbeelding wel iets kan raken. Voor mij is dat de existentiële (romantische term!) manier hoe je het eigen lichaam inzet om je innerlijke droombeelden van een collectief onderbewuste op een manier tot uitdrukking te brengen die volledig authentiek is. Een heel pakket van nogal onverenigbare elementen. De expressie is dan ook heel intiem en heel bovenpersoonlijk tegelijk.

Het lichaam wordt een met het onderwerp, net materie: hand en hoofd zijn even zwart als de inkt waarmee de hand de gedachtenstroom te voorschijn brengt. Ik zie erin iets dienstbaars dat me raakt. Je bent dienstbaar aan het beeld. Dat overstijgt in mijn perspectief de individuele expressie, die ik vaak zo inwisselbaar vindt. Al die dingen! (al die kunst). Je performances houden zo veel aandacht in, dat een eenvoudige handeling een soort ambacht wordt. Het ambacht van het porselein aan diggelen slaan. Al dat vaat. Bevrijd u van het vaat! (bijna religieus, toch?!)(bevrijd ons van het kwaad). Deze bevrijding bespeur ik in alles. Een bevrijding van het zelfgekozen kruis, ook hier een religieuze dimensie. Daar ben ik niet vies van trouwens.

Ik bewonder de gelaagdheid waarmee je de beelden van je fantasie kan duiden en omzetten naar een taal die geenszins manipulatief is. Het kunstwerk dicteert me niet wat ik moet denken (waar ik een diepgegronde hekel aan heb) maar het maakt me zelfs of juist in de film deelgenoot van iets wezenlijks of iets universeels. Dat is heel eenvoudig. Liefde, dood, vrijheid, angst, woede, ouderdom, overdracht – ook dat is een mooi element van deze film: hij draagt de tijd. Die gaat verder dan de performance zelf. Elke performance is ingebed in de niet chronologische afloop van de tijd en de ruimte van het eiland, dat je nu ook niet geheel toevallig tot je beschikking hebt.
Daaraan kan ik zien, dat je werk je leven is. En dat is logisch in deze vorm gebracht. De scenes oversnijden elkaar, verleden en toekomst raken voor mijn gevoel verweven. Ook ik kan bij het zien van de film mijn verleden en toekomst verweven. En dan draait jullie mooie dochter in haar bloed-levens-complementair rode jurk met de prachtige ernst van een wijs kind rondjes op de dijk. Zij is de toekomst en het verleden.

Het duiden van de beelden brengt me in een ruimte die zich haast oneindig voort kan zetten. Soms moet ik daarbij aan de films van Paradzjanov denken. Ook geladen met symbolisme en schoonheid. Sergej Paradzjanov was een Armeens regisseur en kunstenaar. Paradzjanov vond zijn eigen filmstijl uit die hard afweek van het socialistische realisme, de enige toegelaten kunststijl in de Sovjet-Unie.

En klein dingetje dat best enorm aanwezig was omdat het zo uit de toon viel: Ineens was in het geënsceneerde verlaten Texel een fietser die in het vierkant van een raam waarschijnlijk buiten het draaiboek langs fietste. Waarom was dat nou zo'n krachtig element: Er was ineens wereld en humor. Ook een kleine bevrijding, maar van een andere orde. Misschien was het een hint van de hogere wezens die soms aan uitzonderlijke personen bevelen de bovenste rechter hoek zwart te schilderen.

Ik houd het hierbij lieve Anet, ik word er heel blij van dat het jou gelukt is je oeuvre zo raak op het punt te brengen – de film is een heel geconcentreerd retrospectief. Passend bij de 50. Passend bij het begin van een ander leven.

Heel veel liefs voor jou.
Love rules

D.

Dagmar Baumann, 23 juni 2017